“Daha çok çalışmalıyım.” “Hiç hata yapmamalıyım.” “Hiç günah işlememeliyim.” Tanıdık geldi mi? Gereklilik ifadeleri, zihnimizde kendimize (ve bazen başkalarına) koyduğumuz katı kurallardır. Bu kurallar genellikle “-meli” ve “-malı” ekleriyle belirir ve sanki evrensel yasalar gibi tartışmasız kabul edilir. Sorun şu ki bu ifadeler, kulağa motive edici gibi gelse de çoğu zaman üzerimizde gereksiz baskı yaratır. […]
Sabah uyandınız, moraliniz bozuk. Hemen: “Demek ki bugün kötü geçecek.” Bir sunumdan önce heyecanlandınız: “Kesin berbat bir sunum yapacağım.” Duygusal akıl yürütme, hislerimizi doğrudan gerçeğin kanıtı olarak kabul etme eğilimidir. Yani “Öyle hissediyorsam, demek ki öyledir” mantığı. Bu, bazen işe yarar gibi görünse de çoğu zaman bizi yanıltır. Çünkü duygular, gerçeğin tamamını değil, sadece o […]
Bir işte hata yaptınız. Normal tepki: “Bu sefer pek iyi olmadı.” Etiketleme tepkisi: “Ben zaten başarısız biriyim.” Etiketleme, tek bir olaydan yola çıkarak kendimize veya başkasına geniş, genelleyici ve çoğu zaman olumsuz bir kimlik yakıştırma eğilimidir. Yani sanki zihnimizde görünmez bir etiket makinesi var ve yaşanan her olaya göre “tembel”, “yetersiz”, “mükemmeliyetçi”, “beceriksiz” gibi yapıştırmalar […]
Bir sınavdan 90 aldınız, on sorudan dokuzunu doğru yaptınız. Normal tepki: “Gayet iyi!” Olumsuza odaklanma tepkisi: “Bir soruyu nasıl yanlış yaparım ya, rezil oldum.” Olumluyu filtreleme, yaşanan olumlu olayları görmezden gelip dikkati yalnızca olumsuz olanlara yoğunlaştırma eğilimidir. Yani beyniniz sanki bir “negatif dedektör” takmış gibi sürekli kötüye odaklanır, iyiyi ise arka planda bırakır. Bu çarpıtmada […]